Wiedeńskie kawiarnie i ich kultura
Kawiarnia
Trzeba to „przeżyć”, aby naprawdę zrozumieć. Stefan Zweig opisał ją jako „instytucję szczególnego rodzaju, której nie można porównać z żadną inną na świecie”. I rzeczywiście: kawiarnia ma swoje unikalne, niepowtarzalne klimaty, będące pierwotną formą komfortu. Z powodu swojej wyjątkowości i bogactwa historii wiedeńska kultura kawiarniana została w 2011 roku uznana przez UNESCO za niematerialne dziedzictwo kulturowe.
Co wyróżnia wiedeńską kawiarnię?
Nigdzie indziej kawa nie jest serwowana na srebrnej tacy, zawsze z kieliszkiem wody i delikatną łyżeczką do kawy. Wnętrze z dawnych lat – marmurowe stoły, tapicerowane kanapy i krzesła Thonet – to kolejne cechy rozpoznawcze, które można znaleźć w tradycyjnych kawiarniach do dziś.
Oprócz tradycyjnych kawiarni istnieje również nowa fala kawiarni, gdzie głównymi bohaterami są ziarna kawy. Przyciągają one miłośników kawy, dla których napój ten jest czymś więcej niż tylko przyjemnością.
W kawiarni są ludzie, którzy chcą być sami, ale potrzebują towarzystwa.
Alfred Polgar
Wiedeńskie kawiarnie z bogatą historią
Jeśli nie jestem w Café Central, to właśnie zmierzam w jego kierunku.
Peter Altenberg
Sigmund Freud, Andy Warhol, Gustav Klimt i Oskar Kokoschka – wszyscy spędzali niezliczone godziny w wiedeńskich kawiarniach. Panował tam ciągły ruch, goście grali w szachy, karty lub bilard, czytali gazety lub dyskutowali o wydarzeniach świata i swoich pomysłach.
Wielu artystów i pisarzy traktowało kawiarnię jako drugi dom, niektórzy nawet kazali sobie przesyłać tam korespondencję. Były to miejsca towarzyskich spotkań, gdzie mogli uciec od małych, zimnych i ciemnych mieszkań typowych dla tamtych czasów. Café Griensteidl, które już nie istnieje, było w 1890 roku najpopularniejszym miejscem spotkań grupy wiedeńskich autorów znanej jako Jung-Wien, w składzie Hugo von Hofmannsthal, Karl Kraus i Arthur Schnitzler. W kawiarni powstawały nawet całe książki tych Autorów!
Wiedeńska kawiarnia to nadal instytucja. To miejsce, gdzie spotykają się różnorodni ludzie, aby napić się kawy lub białego wina musującego, prowadzić dyskusje i cieszyć się dobrą towarzyską atmosferą. Obecnie goście mogą spotkać polityków w Zum Schwarzen Kameel, artystów i studentów sztuki w Café Prückel (naprzeciwko MAK) lub aktorów w Café Landtmann, tuż obok Burgtheater. Kawiarnia wciąż pełni rolę drugiego domu – to idealne miejsce na krótszą lub dłuższą chwile relaksu, dostępna na każdym rogu Wiednia. Latem wiele kawiarni oferuje także miejsca na zewnątrz w tzw. „Schanigarten”, nazwanym na cześć właściciela kawiarni Gianniego Tarroniego, który rozpoczął tę tradycję za czasów cesarza.
W 1683 roku Imperium Osmańskie ponownie próbowało zdobyć Wiedeń. Ta bitwa przeciwko Osmanom była prowadzona przez Święte Cesarstwo Rzymskie, pod przewodnictwem monarchii Habsburgów oraz Polski-Litwy. Po pokonaniu armii osmańskiej, generał z sojuszu polsko-litewskiego znalazł w opuszczonym obozie worki z dziwnymi ziarnami. Niektórzy sądzili, że mogą to być pasze dla wielbłądów lub – co gorsza – odchody wielbłądzie. Jednak generał eksperymentował z tym gorzkim naparem, dodając cukier i mleko, i stworzył nowy napój: kawę. Napój zdobył tak dużą popularność, że już w 1685 roku w całym Wiedniu zaczęły szybko powstawać kawiarnie, a tym samym narodziła się znana dziś kultura kawiarniana. W okresie jej największego rozkwitu, w latach 1910-tych, w Wiedniu było około 600 kawiarni.
Wiedeń: nocne kawiarnie
Wiedeń jest wprawdzie centrum kawiarni, ale także w krajach związkowych można znaleźć prawdziwe perełki kawowej kultury. Café Tomaselli w Salzburgu, najstarsza kawiarnia w Austrii, działa podobno od około 1700 roku, gdzie intelektualiści spotykali się na czytanie gazet, dyskusje i gry w szachy. Café Traxlmayer w centrum Linzu, zaprojektowane przez ucznia Otto Wagnera, łączy miłość do sztuki z doskonałą Linzer Torte, a także oferuje wieczory literackie i koncerty. W Grazu, nad brzegiem rzeki Mur, znajduje się Hotel Weitzer z nostalgiczną kawiarnią Café Weitzer, gdzie serwowane są tradycyjne apfel- i topfenstrudel. Café Central w Innsbrucku zachwyca bogatą ofertą kaw oraz wyjątkową atmosferą starych wiedeńskich kawiarni, centralną lokalizacją i doskonałą kuchnią.
Nowe pokolenie kawiarni w Wiedniu
Czym różni się kultura kawy od kultury kawowej? Do tradycyjnej kawiarni idzie się nie tylko na kawę, ale do nowoczesnych kawiarni barowych już jak najbardziej. Coraz więcej Third-Wave-Cafés, od wschodu po zachód Austrii, przyciąga prawdziwych miłośników kawy. W Salzburgu renomę zyskała rodzinna palarnia i kawiarnia 220 Grad, gdzie w trzech lokalizacjach barista serwuje świeżo paloną kawę wysokogórską. W Graz w Barista's znajdziecie organiczną, bezpośrednio kupowaną kawę w różnych odsłonach, w tym ręcznie parzoną kawę filtrowaną. W Linzu warto odwiedzić Das Bruckner, kawiarnię mieszczącą się w odrestaurowanym zabytkowym budynku na głównym placu. W Innsbrucku Coffeekult, nagrodzona za zrównoważony rozwój palarnia, zachwyca wyjątkowymi kawowymi specjałami..
Häferlkaffee
Kawa filtrowana w kubku (większa filiżanka z uchwytem) z dużą ilością mleka
Melange
Połowa kawy, połowa mleka
Wiener Melange
Melange podawana z spienionym mlekiem
Kleiner Schwarzer (również „kleiner Mokka”)
Mały espresso w małej filiżance
Großer Schwarzer (również „großer Mokka”)
Podwójne espresso w dużej filiżance
Verlängerter (międzynarodowo: Americano)
Małe espresso rozcieńczane tą samą ilością gorącej wody
Einspänner
Espresso, gorąca woda i dużo bita śmietana
Kapuziner
Małe espresso z kilkoma kroplami śmietany
Franziskaner
Małe espresso, gorąca woda, gorące mleko i bita śmietana
Fiaker
Duże espresso w szklance z dużą ilością cukru i kieliszkiem (Schnapsglas) śliwowicy lub rumu
Eiskaffee
Espresso, zimne mleko, 2 kulki lodów waniliowych